In 1936 vaart een schip de monding van de rivier de Digoel op onder een blakerende tropenzon in het meest oostelijke puntje van het toenmalig Nederlands Indie. Aan boord is oud kapitein Becking, een KNIL veteraan die heeft geholpen met het opzetten van een interneringskamp zo ver de rivier de Digoel op als een boot kon komen. Nu is hij terug als leider van een expeditie die op zoek gaat naar goud. Mijnbouwmaatschappij Billiton heeft zijn zinnen gezet op het exploiteren van mogelijke goudvondsten diep het binnenland in. Aangewakkerd door een Amerikaanse tipgever, Alfred Violette.
De jaren dertig stonden in het teken van de economische recessie. Maar Alfred Violette liet zich daar niet door beinvloeden en leefde de American dream. Steeds maar weer kansen zoekend voor nieuw ondernemingen. Een zakenreis naar Borneo in 1928 zou voorgoed zijn fascinatie voor Nederlands Indie aanwakkeren. En mijnbouwmaatschappij Billiton wilde net zo goed zijn kansen verzilveren en niet de boot missen bij het verkrijgen van een mijnbouwconcessie in het Nederlandse gedeelte van Nieuw Guinea, daar waar er al grote goudvondsten gedaan waren in het Australische gedeelte.
Dit verhaal gaat over het Violette syndicaat, opgericht in 1935. Een samenwerking tussen een internationale groep financiers en het Nederlandse mijnbouwbedrijf Billiton. Wetgeving maakte dat een concessie verkrijgen in Nieuw Guinea niet kon zonder een Nederlands meerderheidsbelang. Billiton stond daarom centraal in het uitvoeren van de zoektocht naar goud. Maar Alfred Violette was een belangrijke schakel, hij had kennis over de exacte plaats waar het goud gevonden kon worden. Na de verkenningstocht in 1936 van Becking, ging in 1937 de officiele expeditie van start met een zoektocht in het gebied wat Violette aangewezen had in de bovenloop van de Lorentz rivier vlakbij een meer.
Het was de tijd van de vliegboot en het stoomschip. Van de stomme film en de telegraaf. Een wereld die grotendeels vergeten is. Deze website is een reconstructie van historische gebeurtenissen in een stukje koloniaal Nederland. Op een plek die zo ver verwijderd lag van de bewoonde wereld dat de spaarzame mensen die er woonden, tot aan de jaren dertig nog nooit een ontmoeting hadden gehad met een buitenstaander. Een verhaal over flonkerend goud in een exotisch groene jungle. Een verhaal over de burgerlijke directie van een mijnbouwbedrijf en een flamboyante Amerikaan.
Het was een tijd waarin de dichter Marsman zijn beroemde verzen schreef : Denkend aan Holland zie ik brede rivieren, traag door oneindig laagland gaan. En zonder dat hij het zich realiseerde, sloegen die verzen net zo goed op de rivierdelta in de jungle van Nederlands Nieuw Guinea, als op de Hollandse rivieren. De Billiton expedities sloten ook aan bij het gevoel dat diezelfde Marsman zo mooi onder woorden bracht om groots en meeslepend te leven. Weg van het bekrompen grijze leven van alledag het avontuur tegemoet. Maar de fantasie is vaak mooier dan de werkelijkheid. De hele onderneming zal eindigen in mineur. Er wordt maar heel beperkt goud gevonden, en dan ook nog eens op een andere plek dan door Violette aangewezen. Het syndicaat wordt in 1938 geliquideerd. Een jaar later overlijdt Violette.
Was zijn verhaal op waarheid gebaseerd of was het grootspraak ?
De geologen van Billiton maken de balans op. Misschien dat in de bergen nog een rijke goudader te vinden is, maar het lager gelegen zoekgebied rondom het zogenaamde Violette meer is geologisch gezien altijd al kansloos geweest. De enige reden om daar te zoeken was het verhaal van Violette. Was zijn verhaal op waarheid gebaseerd of was het grootspraak ?
Na de Tweede Wereldoorlog worden er in Nieuw Guinea enkele van de grootste goudmijnen ter wereld ontdekt. Daaraan afgemeten is de Billiton expeditie mislukt. Maar er zijn wel andere waardevolle ontdekkingen gedaan. Becking ontdekte de laatste grote rivier van Nieuw Guinea die naar hem vernoemd werd. Via deze rivier werd later het woongebied van een geisoleerd levende stam ontsloten : de Korowai. En een bezoek van mij aan deze bijzondere plek bijna 60 jaar na het ontdekken ervan werd de aanleiding van dit verhaal.